Điều cần làm để giúp phòng ngừa loét tỳ đè cho bệnh nhân hạn chế vận động

Với những người bệnh nằm lâu- người bị hạn chế vận động- người liệt… thường sẽ xảy ra loét tỳ đè. Quá trình chăm sóc không đúng cách sẽ mang đến nhiều biến chứng nguy hiểm như là nhiễm trùng da, nhiễm trùng xương khớp thậm chí nặng hơn sẽ là ung thư biểu mô tế bào vảy… Bởi vậy, phòng ngừa loét tỳ đè từ sớm và chăm sóc đúng cách là yếu tố rất quan trọng đối với sức khoẻ của bệnh nhân.

Tại sao bệnh nhân vận động kém cần phòng ngừa loét tỳ đè?

Loét tỳ đè rất thường gặp với những người nằm lâu một chỗ do bị tai biến, sau các phẫu thuật lớn, tai nạn. Đặc biệt đối với những bệnh nhân đã phẫu thuật gãy xương đùi, phẫu thuật cột sống hay trường hợp những người khó / ít vận động như người lớn tuổi.

Nguyên nhân chính đó là do sự đè ép từ sức nặng cơ thể tác động lên vùng da và những tổ chức dưới da làm cho những mạch máu bị co thắt lại, hạn chế quá trình lưu thông máu và gây ra thiếu máu tại tổ chức. Tình trạng này nếu để kéo dài sẽ dẫn đến hoại tử tổ chức hoặc bị nhiễm khuẩn. 

Loét tỳ đè lđược xếp vào là một trong những nguyên nhân hàng đầu kéo dài thời gian nằm viện, tăng chi phí điều trị, thời gian chăm sóc với những bệnh nhân nằm lâu, bị liệt, không thể hay ít vận động. Nếu không phòng ngừa loét tỳ đè, ngăn hình thành những vết loét thì sẽ dẫn tới bị hoại tử hay là nhiễm trùng khiến nguy cơ tử vong tăng cao. Bởi vậy, người bệnh nên có những biện pháp phòng ngừa loét tỳ đè từ sớm để tránh gây nên tình trạng loét trở nặng, rất khó phục hồi.

Phòng ngừa loét tỳ đè theo từng giai đoạn

Người nhà/ người chăm sóc bệnh nhân cần phải nắm rõ để có thể phân loại loét tỳ đè, đánh giá được tình trạng vết loét để có những biện pháp xử lý kịp thời, đúng cách, giúp nâng cao hơn tỷ lệ hồi phục, giúp chữa lành cho người bệnh. Sự phát triển của vết loét được chia thành 4 giai đoạn như sau:

• Giai đoạn 1

Vùng da bị tổn thương vẫn còn nguyên vẹn, vùng da tỳ đè có hơi đỏ, độ đàn hồi kém, da còn liền và sẽ màu da chuyển dần sang màu xanh / đỏ tía.. Giai đoạn này nếu như được phát hiện xử lý sớm, phòng ngừa loét tỳ đè tốt thì vết loét hầu như sẽ có thể hồi phục được.

• Giai đoạn 2

Da đã bị mất một phần của lớp bì, biểu hiện nhận thấy là vết loét bị hở da, nông, ở tại đáy vết loét có màu đỏ hồng, chưa bị đóng vảy. Cùng với đó, giai đoạn 2 cũng có thể biểu hiện dưới dạng là bóng nước. Những bóng nước này có thể còn nguyên vẹn hay đã bị hở vỡ ra, chứa bên trong chất dịch huyết thanh

Vết loét ở giai đoạn 2 này sẽ không nhìn thấy những mô mỡ và các mô nằm sâu hơn. Những vết phồng rộp da thường sẽ gây cảm giác đau cho bệnh nhân.

• Giai đoạn 3

Vết hoại tử đã bắt đầu xuất hiện ở toàn bộ bề dày của da, mô mỡ dưới da có thể đã thấy, nhưng không lộ tới phần xương, gân / cơ. Cũng đã có thể có những lớp vảy, nhưng sẽ không lấp đầy mô bị mất. Vết loét ở giai đoạn này như một hố sâu, đã xuất hiện mô hoại tử.

• Giai đoạn 4

Vết loét ở giai đoạn 4 đã làm mất đi toàn bộ bề dày của da, có sự phá hủy rộng hơn, mô hoại tử, hay những tổn thương phần cơ, xương hay các lớp cấu trúc nâng đỡ (gân hay bao khớp). Có thể đã có lớp vảy hoại tử màu vàng đục tại đáy của vết thương, biểu hiện như thành đường hầm hoặc là lỗ rò. Phải mất nhiều thời gian đến hàng tháng hay là vài năm thì vết loét giai đoạn 4 mới có thể lành lại.

Phòng ngừa loét tỳ đè- Cách phát hiện 

Ở các vùng da dễ bị loét sẽ là vị trí da ở sát xương, những điểm tỳ khi nằm- ngồi- đứng-  đi như là: vùng chẩm, cùng cụt, vai, mông, 2 mẫu chuyển lớn xương đùi, gót chân… Các vùng thường hay bị ẩm ướt, trầy xước… cũng có thể hình thành nên vết loét nếu phòng ngừa loét tỳ đè không tốt.

 Một số cách để phòng ngừa loét tỳ đè

Phòng ngừa loét tỳ đè cho bệnh nhân nằm lâu/ bị hạn chế vận động rất quan trọng, người nhà hay người chăm sóc bệnh nhân cần phải lưu ý quan sát hàng ngày để hạn chế tối đa vết loét hình thành. Nếu như người bệnh đã hình thành vết loét rồi, cần chăm sóc, điều trị đúng cách để vết loét không tăng thêm cũng như thúc đẩy nhanh trình lành vết loét.

• Thường xuyên thay đổi tư thế nằm/ ngồi

Phòng ngừa loét tỳ đè hiệu quả là hãy thay đổi vị trí nằm/ tư thế ngồi cho bệnh nhân ít nhất là 2 giờ / lần đối với bệnh nhân mà không thể tự di chuyển. Nếu có thể hãy thay đổi càng nhiều tư thế càng tốt

Nằm sấp cũng là một phương pháp phòng ngừa loét tỳ đè khá hiệu quả giúp giảm đi sức ép lên những khung xương của phần lưng, chú ý khi nằm sấp phải đảm bảo bệnh nhân vẫn cảm thấy thoải mái, không bị khó thở / tức ngực.

Ngồi cũng là phương pháp phòng ngừa loét tỳ đè được áp dụng để giảm đi những áp lực mà trọng lượng cơ thể lên trên những vùng da dễ bị tỳ đè nếu như người bệnh có thể ngồi được.

• Sử dụng đệm giảm áp lực

Phòng ngừa loét tỳ đè: bệnh nhân phải được nằm ở những nơi thông thoáng, khô ráo, tránh ẩm mốc. Có thể sử dụng thêm đệm chống loét để lót giúp giảm áp lực lên vùng bị tỳ đè thường xuyên cho người bệnh nằm.

Ở tư thế nằm ngửa cần phải có gối mềm kê ở tại vùng thắt lưng, gót, khoeo. Ở tư thế nằm nghiêng cần có gối mềm kê ở vùng thắt lưng, gót, gối. Tất cả các gối kê cần phải giữ được tư thế sinh lý của cột sống, của chi và chống loét do bị đè ép.

• Điều chỉnh lại độ cao của giường

Phòng ngừa loét tỳ đè: nếu giường của bệnh nhân có thể điều chỉnh được, bạn hãy nâng nó lên cao không quá 30 độ.

• Ngồi dậy và vận động nhẹ nhàng

Nếu như được sự cho phép của bác sĩ, bạn hãy giúp người bệnh ngồi dậy /đi lại nhẹ nhàng để cơ thể họ được tuần hoàn một cách tốt nhất cũng sẽ là phương án phòng ngừa loét tỳ đè hiệu quả.

• Mặc quần áo thấm hút mồ hôi tốt

Phòng ngừa loét tỳ đè: nên cho bệnh nhân mặc quần áo rộng rãi, dễ thấm hút mồ hôi, chất vải mềm như cottong. Chăn- đệm của bệnh nhân sử dụng cũng nên có chất liệu mềm mại, tránh gây nên ma sát mạnh ở trên da.

• Giữ khô ráo, vệ sinh vùng da dễ bị loét

Cần tiến hành quan sát hàng ngày kỹ làn da của người bệnh hàng ngày để phát hiện ra các dấu hiệu cảnh báo, giúp phòng ngừa loét tỳ đè

Để phòng ngừa loét tỳ đè hiệu quả bệnh nhân cần duy trì vùng da dễ bị tỳ đè được khô ráo, sạch sẽ, không bị ướt mồ hôi. Bằng cách thường xuyên lau người/ tắm cho bệnh nhân bằng nước ấm pha muối loãng hay có thể sử dụng những dung dịch sát khuẩn ion dịu nhẹ.

Với những bệnh nhân không tự chủ tiểu/ đại tiện được, cần chú ý để xử lý chất thải của bệnh nhân kịp thời. Tránh không để cho những chất thải này rây rớt ra người gây nên viêm nhiễm vùng da dễ hình thành thêm loét tỳ đè.

• Hạn chế cho da bị chà xát / bị co kéo

Phòng ngừa loét tỳ đè: chăn- ga- gối- đệm hay quần áo là  nới da thường xuyên tiếp xúc trực tiếp nên dễ bị chà xát tổn thương nếu như sử dụng chất liệu không phù hợp.

Việc thay đổi vị trí, tư thế như chuyển từ ghế – giường hay ngược lại sẽ khiến da dễ bị co kéo về một phía khi bệnh nhân bị trượt, vậy nên bạn cần phải chăm sóc nhẹ nhàng để giúp cho người bệnh di chuyển.

• Chế độ dinh dưỡng đầy đủ

Dinh dưỡng bị thiếu hụt sẽ làm chậm đi quá trình lành vết thương. Cần cho bệnh nhân ăn uống đầy đủ, đa dạng các chất dinh dưỡng để phục hồi sức khỏe và phòng ngừa loét tỳ đè.

Những thức ăn giàu lượng protein có sẵn trong các thực phẩm như: sữa, phô mai, trứng, sữa chua, hải sản, lườn gà, đậu…

Người bệnh nên từ bỏ hút thuốc lá, uống rượu bia, chất kích thích, ngủ đúng giờ và đủ giấc để giúp bệnh nhân có tinh thần khỏe mạnh.