Lý do nào gây ra nhiễm khuẩn vết mổ

Nhiễm khuẩn vết mổ, được xác định là một loại nhiễm khuẩn thường xuyên gặp, số lượng xảy ra nhiều và thường được ghi nhận trong các loại vấn đề nhiễm khuẩn tại bệnh viện. Ở nước chúng ta, tình trạng vết mổ bị nhiễm khuẩn chiếm tỉ lệ từ 5 – 10% trên khoảng 2 triệu người được phẫu thuật hàng năm.

Thế nào là nhiễm khuẩn vết mổ?

Nhiễm khuẩn vết mổ được xác định là hiện tượng nhiễm khuẩn tại một vị trí phẫu thuật trong thời gian bắt đầu từ lúc mổ đến 30 ngày sau khi mổ đối với những dạng phẫu thuật không có sự cấy ghép và khoảng 1 năm sau mổ với những dạng phẫu thuật cấy ghép bộ phận giả.

Nhiễm khuẩn vết mổ gồm có 2 nguồn tác nhân gây ra:

• Vi sinh vật trên bệnh nhân- tác nhân nội sinh

Được xem là nguồn tác nhân chính gây nên nhiễm khuẩn vết mổ, bao gồm đa số các vi sinh vật thường trú trên cơ thể bệnh nhân, trú ngụ ở tế bào biểu bì của da/ niêm mạc/ trong các khoang hoặc tạng rỗng của cơ thể như là: khoang miệng đường tiết niệu – sinh dục, đường tiêu hóa,… Trong một số ít trường hợp những vi sinh vật này bắt nguồn từ những ổ nhiễm khuẩn nằm ở xa vết mổ, đi theo đường máu / bạch mạch thâm nhập vào vết mổ và gây nên tình trạng nhiễm khuẩn. Những tác nhân gây bệnh nội sinh đôi khi xuất xứ nguồn gốc từ môi trường tại bệnh viện đồng thời có tính kháng thuốc khá cao.

• Vi sinh vật ở ngoài môi trường -tác nhân ngoại sinh

Đa số là những vi sinh vật ở ngoài môi trường thâm nhập vào vết mổ trong khoảng thời gian phẫu thuật đang diễn ra/ khi vết mổ được chăm sóc. Những tác nhân này thường xuất phát từ:

– Môi trường trong khu phẫu thuật: không khí buồng phẫu thuật, bề mặt phương tiện/ thiết bị, nước cũng như phương tiện vệ sinh tay ngoại khoa…

– Dụng cụ, đồ vải phẫu thuật bị ô nhiễm, vật liệu cầm máu

– Nhân viên ê- kíp phẫu thuật: tay, từ đường hô hấp, trên da,…

– Thêm đó là vi sinh vật cũng có thể xâm nhập vào vết mổ khi không tuân thủ đúng nguyên tắc chăm sóc vết mổ vô khuẩn. Tuy vậy, vi sinh vật ở ngoài môi trường đi vào vết mổ theo đường này thường sẽ gây nhiễm khuẩn cho vết mổ nông, không gây ra hậu quả nghiêm trọng.

Yếu tô gây nhiễm khuẩn vết mổ

Sẽ có 4 nhóm yếu tố gây nguy cơ gây nhiễm khuẩn vết mổ bao gồm: yếu tố người bệnh, yếu tố phẫu thuật, yếu tố môi trường và một số tác nhân vi sinh vật gây ra bệnh.

• Yếu tố người bệnh

Liệt kê những yếu tố liên quan đến người bệnh có khả năng nâng cao nguy cơ mắc nhiễm khuẩn vết mổ như:

– Bệnh nhân đang mắc nhiễm khuẩn tại đã vùng phẫu thuật / nhiễm khuẩn tại vị trí khác nằm xa vị trí da rạch như: đường tiết niệu, phổi, tai mũi họng /trên da.

– Bệnh nhân bị vết thương giập nát, đa chấn thương

– Bệnh nhân có bệnh nền tiểu đường: lượng đường cao trong máu chín là yếu tố rất thuận lợi cho  vi khuẩn phát triển khi tấn công vào vết mổ.

– Bệnh nhân nghiện thuốc lá dẫn tới làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn bởi co mạch và thiểu dưỡng chất tại chỗ.

– Bệnh nhận bị suy giảm hệ miễn dịch, hay đang sử dụng một số loại thuốc gây ức chế miễn dịch.

– Bệnh nhân bị suy dinh dưỡng/ béo phì.

– Người bệnh nằm lâu tại bệnh viện trước khi tiến hành mổ cũng tăng lượng vi sinh vật trú ngụ trên người.

– Trước phẫu thuật tình hình bệnh của người bệnh chuyển nặng thì sẽ càng cao nguy cơ nhiễm khuẩn vết mổ.

• Yếu tố môi trường

Đó là những yếu tố ngoại cảnh gồm những vi sinh vật bên ngoài môi trường cũng là nguy cơ tăng mắc nhiễm khuẩn vết mổ:

– Không đủ thời gian / không đúng kỹ thuật khi vệ sinh tay ngoại khoa

– Vệ sinh vùng da rạch không đúng quy trình, xà phòng khử khuẩn, cạo lông không đúng chỉ định, thời điểm – kỹ thuật.

– Buồng phẫu thuật thiết kế không bảo đảm nguyên tắc để kiểm soát tình trạng nhiễm khuẩn.

– Khu phẫu thuật không đảm bảo điều kiện vô khuẩn: không khí, bề mặt thiết bị, nước, bề mặt môi trường trong buồng phẫu thuật bị ô nhiễm / định kỳ không được kiểm soát.

– Dụng cụ y tế: do chất lượng tiệt khuẩn không đảm bảo vô khuẩn , khử khuẩn / lưu giữ- sử dụng dụng cụ không chuẩn xác với nguyên tắc vô khuẩn.

– Tham gia phẫu thuật nhân viên y tế không tuân thủ đúng nguyên tắc vô khuẩn bên trong buồng phẫu thuật cũng sẽ làm tăng lượng vi sinh vật ô nhiễm tiến vào: không đúng quy định khi ra vào buồng phẫu thuật , không mang/ mang phương tiện cá nhân che chắn không đúng quy định

• Yếu tố phẫu thuật