Chăm sóc vết loét ở người bị liệt chính xác- hiệu quả

Vết loét ở người bị liệt là tình trạng phổ biến ở người già, người không vận động.  Vết loét nếu không được điều trị kịp thời- đúng cách rất dễ lan rộng và trở nên nặng hơn. Tình trạng này để lại nhiều hậu quả lớn với sức khỏe bệnh nhân và với người chăm sóc gặp nhiều khó khăn. Hiểu và chăm sóc vết loét ở người già bị liệt đúng cách sẽ góp phần làm loét mau lành trong thời gian ngắn.

Những nguyên nhân gây ra vết loét ở người bị liệt

• Lực tỳ đè- áp lực lên da: Người già /người nằm liệt thường bị hạn chế nhiều về mặt vận động. Có nhiều trường hợp bị mất hoàn toàn khả năng vận động/ di chuyển. Nằm yên một chỗ trong thời gian dài dẫn tới các lớp mô- da nằm giữa đầu xương với bề mặt ngồi/ nằm phải chịu áp lực cao hơn sẽ gây loét tỳ đè.
• Bị hư hỏng hệ thống tuần hoàn ngoại vi: công cụ đưa máu là các vi mạch máu cùng với dinh dưỡng để nuôi các mô. Với các bệnh nhân tuổi cao, có sẵn các bệnh nền như tiểu đường thì các vi mạch máu này thường sẽ bị tắc hẹp, hư hỏng. Vì thế, việc cung cấp dưỡng chất bị kém đi nhiều khiến thiếu máu nuôi da và mô. Chính vì thế là nguyên nhân khiến vết loét ở người bị liệt khó lành hơn và tăng khả năng hoại tử.
• Nhiễm trùng: là yếu tố có nguy cơ lớn nhất với vết loét ở người bị liệt. Bao gồm: vi khuẩn, bào tử, nấm tấn công khiến vết loét sưng, đau rát, chảy mủ và lan ra nhanh chóng. Vết loét khi bị nhiễm trùng nếu điều trị không đúng hay chậm trễ sẽ nặng hơn hay thậm trí các cơ quan khác có thể bị bội nhiễm, làm nguy hại tới toàn bộ cơ thể .Đây cũng là yếu tố làm vết loét ở người bị liệt sẽ có mùi hôi/ thối khó chịu, ảnh hưởng nhiều tới bệnh nhân cũng như người chăm sóc.
• Cọ xát gây loét ở người liệt: chính là tác động cọ xát  giữa hai bề mặt, một là da – một là bề mặt cứng bên ngoài (gường, xe lăn…). Khi lực cọ xát này xuất hiện khiến da bị bào mòn, gây nên những vết thương trên bề mặt da (vết thương nông).
• Da bị ẩm ướt:  ẩm ướt da trong thời gian lâu có thể khiến những tổn thương ở lớp biểu bì của da, hình thành vết loét. Nguyên nhân sự ẩm ướt này là do mồ hôi tiết ra nhiều, việc đại / tiểu tiện không tự chủ, vết thương chảy nước/ dịch… Sự ẩm ướt này cũng tạo điều kiện thuận lợi cho các vi sinh vật bao gồm: nấm,  vi khuẩn phát triển khiến cho vết loét nặng thêm.
• Dinh dưỡng kém: Việc bổ sung dinh dưỡng thiếu đầy đủ làm cho cơ thể gầy người bệnh yếu, suy kiệt, sức đề kháng kém, các lớp mô vì thế mà yếu hơn, khả năng vết loét ở người bị liệt cao hơn.

Vị trí và dấu hiệu vết loét ở người bị liệt

Vị trí thường xuyên bị chèn ép hay bị cọ xát như: vùng đầu của xương tiếp xúc với bề mặt ngồi/ nằm như: gót chân, hông,  khuỷu tay và dọc xương sống. Đặc biệt là vùng xương cùng cụt – vị trí hay khả năng loét cao nhất cũng như vết loét phát triển nhanh nhất.

Loét tỳ đè thường là những tổn thương từ các mô bên trong, xuất phát từ các tổ chức mô hay những mạch máu (gần xương nhất) rồi tiến đến phá hủy dần ra phía bên ngoài. Vì thế, bệnh nhân loét tỳ đè ở giai đoạn 1 có thể sẽ chưa xuất hiện các tổn thương hở trên da nhưng bên trong vết loét đã âm thầm xuất hiện. Khi vết loét tỳ đè nghiêm trọng hơn, sẽ xuất hiện các triệu chứng sau:

• Tổn thương hở / mụn rộp (loét tì đè giai đoạn 2).
• Các tổn thương tiến tới các lớp da sâu hơn (loét tì đè giai đoạn 3).
• Các tổn thương rất sâu và lan tới các lớp xương/ cơ  (loét tì đè giai đoạn 4)

Chăm sóc vết loét ở người bị liệt đúng cách

• Giảm áp lực cho vùng da bị tì đè

Giảm áp lực cho da cho những vùng có khả năng bị tỳ đè: bệnh nhân không nên ở nằm giường cứng mà hãy dùng các loại đệm mềm như: đệm nước/ đệm khí (nên có vải mềm để lót trên đệm giảm ma sát)

Quan trọng hơn hãy lật người, thay đổi tư thế nằm của bệnh nhân thường xuyên (khoảng 1-2 giờ/ lần). Trường hợp bệnh nhân ngồi liệt trên xe lăn thì tần suất thay đổi tư thế nên được tăng cường  từ 15- 20 phút/ lần.

• Giữ vệ sinh sạch sẽ

Vấn đề giữ vệ sinh sạch sẽ không nên giới hạn tại vệ sinh vết loét mà còn gồm toàn bộ cơ thể cần vệ sinh. Khi vệ sinh tổng thể cần chú ý lau cho người bệnh sạch mồ hôi, thường xuyên lau rửa người cũng như thay quần áo, cần giữ cho phòng ở thông thoáng- khô ráo- không ẩm mốc, ga giường/ đệm nằm phải được vệ sinh thường xuyên.

• Tăng cường lưu thông máu

Người chăm sóc/ ngời nhà nên thường xuyên massage, xoa bóp cho người bệnh nhằm tăng cường khả năng lưu thông máu (chú ý thực hiện nhẹ nhàng, chậm rãi để không làm tổn thương da)

• Dinh dưỡng đầy đủ 

Xây dựng một chế độ dinh dưỡng đầy đủ, cân bằng: đủ protein, vitamin và khoáng chất cần thiết.sẽ góp phần giúp tăng cường sức đề kháng cho người bệnh. Khi đó, cơ thể sẽ có đầy đủ năng lượng để “chống chọi” với các tác nhân nguy hiểm gây bệnh từ bên ngoài.