A- Z những cách sơ cứu vết thương bỏng
Bỏng là những tổn thương do tác động trực tiếp của các yếu tố vật lý như: nhiệt, bức xạ, điện… hoặc các yếu tố hoá học như là: acid, kiềm… gây ra trên cơ thể. Việc xử lý, sơ cứu vết thương bỏng không thực hiện đúng và kịp thời sẽ khiến vết thương càng thêm nặng hơn đặc biệt có những trường hợp nguy hiểm đến tính mạng nạn nhân.
Da là bộ phận thường bị tổn thương nặng nhất khi xảy ra bỏng, tiếp đến là những lớp sâu dưới da như: gân, cơ, xương, mạch máu, khớp, thần kinh… và một số cơ quan nội tạng như: đường hô hấp, ống tiêu hoá, bộ phận sinh dục…
Nguyên nhân gây ra vết thương bỏng
Trong sinh hoạt hàng ngày bỏng là tai nạn thường gặp gây ra bởi các nguyên nhân chính sau đây:
– Bỏng do nhiệt bao gồm là nhiệt khô và nhiệt ướt, nguyên nhân xuất phát từ: bàn là, cháy nổ bình ga, bô xe máy, hỏa hoạn …(nhiệt khô), nước sôi, canh sôi, hơi nước nóng…(nhiệt ướt).
– Bỏng điện: điện công nghiệp, điện sinh hoạt,
– Bỏng do hoá chất: bỏng do vôi tôi, acid, phospho dùng trong công nghiệp, kiềm mạnh / iod
– Bỏng do tia bức xạ như: mặt trời, tia laser, tử ngoại, tia hồng ngoại; tia phóng xạ (gama, bêta), tia X (tia Rơnghen).
Vết thương bỏng có thể sẽ làm thay đổi cấu trúc da, rối loạn chức năng vùng da đang bị tổn thương, nghiêm trọng hơn có thể gây nên tử vong / tàn phế theo suốt đời với nạn nhân.
Phân loại vết thương bỏng
Vết thương bỏng sẽ được chia làm 4 độ, độ bỏng càng cao thì tổn thương do bỏng càng nặng.
– Độ 1: Bỏng trên bề mặt. Trường hợp này chỉ bị tổn thương lớp ngoài cùng khiến cho chỗ da bị bỏng đỏ- rát, sau khoảng 2 – 3 ngày thì sẽ tự khỏi và không để lại sẹo. Vết thương bỏng này hay gặp nhất đó là: bỏng nước sôi chỗ không có quần áo, bỏng nắng.
– Độ 2: Bỏng một phần của da. Trường hợp này thì sẽ có xuất hiện thêm các bóng nước, nếu như vết thương bỏng được giữ không để bị nhiễm trùng thì có thể lành mà không để lại sẹo. Sau khoảng 10 – 14 ngày sẽ lành. Vết thương bỏng hay gặp như: bỏng nước sôi chỗ có quần áo mỏng…
– Độ 3: Bỏng toàn bộ các lớp da, toàn bộ các lớp da đều đã bị tổn thương bao gồm cả lỗ chân lông và tuyến mồ hôi trên da. Khi đã bị bỏng nặng toàn bộ các lớp của da thì vết bỏng rất dễ bị nhiễm trùng, thời gian lành sẽ lâu hơn và để lại sẹo xấu. Vết thương bỏng thường gặp bỏng do xăng, bỏng điện, acid…
– Bỏng độ 4: Nguyên nhân gây bỏng đã phá huỷ hết da, bỏng ăn sâu tới tận cơ, xương và cả một vùng của chi sẽ bị cháy đen. Vết thương bỏng thường gặp do điện cao thế, cháy nhà, sét đánh…
Sơ cứu vết thương bỏng
Khi bị bỏng phải tiến hành sơ cứu nhanh và khẩn trương tránh để hạn chế những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra. Tuy vậy khi sơ cứu vết thương bỏng cần phải có kiến thức cơ bản, nếu không sẽ xảy ra những tổn thương không đáng có khác.
Sau đây là một số cách sơ cứu vết thương bỏng bạn nên trang bị cho bản thân biết:
- Vết thương bỏng nước sôi: Cần nhanh chóng để vùng da bị bỏng ngâm vào chậu nước mát sạch / đưa vùng bỏng vào dưới vòi nước xả chảy nhẹ nhàng trong khoảng 15 đến 20 phút, tháo tác này sẽ giúp cho vết thương bỏng được dịu bớt cảm giác đau/ rát, giảm sưng, giảm độ sâu cho vết bỏng đồng thời làm sạch vùng da bỏng, tránh các hiện tượng viêm nhiễm.
– Sau đó dùng gạc vô khuẩn / miếng vải sạch băng lại vùng da bỏng lại, tránh để cho bụi bẩn bám vào vết bỏng.
– Nếu như vết thương bỏng nhẹ, diện tích da bị bỏng nhỏ, sau một thời gian chăm sóc tại nhà vùng da bị bỏng có thể tự liền lại. Nếu vết thương bỏng diện tích rộng, nặng- sâu hơn thì sau khi sơ cứu tại nhà cần nhanh chóng đưa nạn nhân tới các cơ sở y tế gần nhất để điều trị kịp thời.
- Vết thương bỏng do lửa cháy: việc đầu tiên nên dùng cát/ nước/ áo khoác/ chăn hoặc vải bọc kín… để dập tắt lửa đang cháy.
– Hãy xé bỏ ngay phần áo quần đang cháy âm ỉ.
– Nhanh chóng đưa vùng bị bỏng ngâm vào chậu nước sạch / đưa vùng bỏng vào dưới vòi nước và xả nước cho vòi chảy nhẹ nhàng trên vết thương trong khoảng 15-20 phút.
– Sử dùng gạc vô khuẩn / miếng vải sạch băng vùng da bị bỏng.
– Với trường hợp vết thương bỏng nhẹ, diện tích bỏng nhỏ có thể chăm sóc vết thương tại nhà. Trường hợp vết thương bỏng nặng, diệc tích bỏng lớn hãy đến cơ sở y tế gần nhất để khám và điều trị.
- Vết thương bỏng hóa chất:
– Cần ngay lập tức tháo bỏ ngay quần áo bị dính hóa chất, lưu ý không dùng tay trần khi tháo.
– Rửa liên tục bằng nước sạch càng nhiều lần càng tốt, nếu không các cơ quan vùng bỏng sẽ bị hoại tử hoàn toàn.
– Nếu như đã xác định được nguyên nhân gây nên bỏng là do acid thì hãy rửa vết bỏng bằng nước có pha thêm bicarbonat như: dung dịch Natri bicacbonat 10-20%, xà phòng đánh răng, nước vôi nhì 5%, nước xà phòng, có thể dùng bột phấn viết, bột hydroxyt magie rắc hoặc xoa trên tổn thương bỏng.
– Nếu bỏng là do kiềm thì cần trung hòa bằng axit axetic 6%, axit boric, dung dịch amoniclorua (NH4Cl) 5%,; nếu như không có dung dịch trên có thể dùng nước dấm, nước đường 20%, nước chanh.
– Nếu thấy vết thương bỏng chảy nhiều máu thì phải xử lý như một vết thương chảy máu và chuyển nạn nhân đến ngay các cơ sở y tế để điều trị.
- Vết thương bỏng điện: Ðiện giật/ sét đánh có thể gây ra bỏng rất sâu, với một số bệnh nhân bị bỏng điện thì cơ thể cũng có thể bị ngừng tim do dòng diện đánh vào tim. Vì vậy hãy tiến hành cấp cứu ngừng tim ngay nếu thấy nạn nhân bị ngừng tim rồi mới tiến hành sơ cứu vết bỏng sau. Nhưng trước khi tiến hành sơ cứu phải thực hiện những điều sau:
– Ngắt điện ngay lập tức, nếu không thể ngắt điện được thì phải đưa nạn nhân ra khỏi sự tiếp xúc với điện (phải dùng vật cách điện như: cao su, gậy gỗ khô để gỡ / kéo nạn nhân ra ngoài).
– Sau khi đã tách nạn nhân ra khỏi nguồn điện, để nạn nhân nằm ngay tại chỗ trên một nền cứng, khô và hô hấp nhân tạo. Khi nào thấy tim đập lại mới đưa bệnh nhân đi cấp cứu.
